Almanya’nın güneybatısındaki Weil am Rhein’da dünyaca ünlü mimarların eserleriyle oluşturulmuş Vitra Kampüs içinde bulunan Vitra Tasarım Müzesi (Vitra Design Museum), 1989 yılında tamamlanmış. Frank Gehry imzalı müze, heykeli formu ve Gehry’nin eşsiz mimari anlayışıyla çevresindeki ikonik yapıların yanında dahi öne çıkan bir tasarıma sahip. Vitra Tasarım Müzesi, Gehry’nin şimdilerde imzası haline gelmiş tasarım yaklaşımı ilk olarak keşfettiği yapı aynı zamanda.

© Vitra

Vitra Tasarım Müzesi, birbirine bağlanmış kıvrımlı formlarla oluşturulmuş bir heykel. Frank Gehry’nin Vitra Kampüsü’ne 1981’deki yangından sonra yaptığı katkı niteliğindeki yapı, Vitra’nın sandalye ve mobilya koleksiyonlarını barındıracakları bir tür baraka/ambar ihtiyacı sonucu ortaya çıkmış. Tasarlanacak olan yapıda istenen sergi ve depolama alanları oluşturulmasıymış. Yine de, tasarım sürecinde basit talep çok daha büyük bir proje haline gelmiş. Vitra Tasarım Müzesi, özel koleksiyonların sergilendiği, Vitra tasarımlarının araştırma, yayılma ve kitleselleştirilmesine yönelik bir mekan haline gelmiş.

© Liao Yusheng

Müzenin tasarım yıllarında ‘dekonstrüktivist’ olarak ünlenmiş olan Frank Gehry -kendini bu şekilde tanımlamasa da, dünya çapında bir isim haline gelmişti. Vitra Tasarım Müzesi’nde de görebileceğimiz gibi modernizmin soğuk anıtsallığından uzak, çevresiyle daha bütüncül olmayı amaçlayan ve insan ölçeğine daha bağlı mekanlar yaratan tarza sahipti Gehry. Önceki düz çizgiler ve açılar içeren yapılarından sonra bu Avrupa’daki ilk müze yapısıyla bir nevi şimdiki Gehry ve kendine özgü tarzı doğmuş oldu. Vitra Tasarım Müzesi’ni mimarlık tarihinde önemli kılan özelliklerin biridir bu.

© Liao Yusheng

Müze, ne tam olarak açılı ne de tam olarak kıvrımlı formlarla oluşturulmuş. Formu iki tarzın karışımı şeklinde oluşuyor. Böylelikle yapı, Gehry’nin tarzının gelişimini de simgeleyen bir öge aslında. Yapının farklı formları doğayı dar ve kesin açılarla bölerken aralarında dalgalı kısımlarla birbirlerine bağlanıp bir bütün oluyor. Belirgin açılara sahip formlar da eğimli karakterleriyle bu dinamik bütüne uygun bir hal almış.

© Basel.com

Vitra Tasarım Müzesi’nin farklı eğimdeki kütleleri beyaz sıva ise kaplanmış, bunun Le Corbusier’in Ronchamp (Notre Dame du Haut) kilisesine bir referans olarak kullanıldığı düşünülüyor. Bunun sebebi iki yapının da kıvrımlı ve eğimli formlarla oluşturulan, daha soyut ve dekonstrüktivist çalışmalar olması olsa gerek. Aynı zamanda iki yapı da mimarlık tarihinde önemli bir yere sahip.

Bir başka referans da yapıdaki çinko alaşımı kaplamalar. Çatıları ve bazı duvarların kaplaması olarak kullanılmış çinko plakalar. Bunlar da Vitra Kampüsü’nde bir başka yapı olan Nicholas Grimshaw tarafından tasarlanmış fabrikaya referans. Kaplamalar, Gehry’nin ileriki tasarımlarında kullanacağı yalnızca parlak metallerle kaplanmış yüzeylerinin de bir sinyali.

© Liao Yusheng

Vitra Tasarım Müzesi, içeride 4 ana sergi mekanı, üretim alanı, bir test laboratuarı, kafeterya, çok amaçlı salon ve ofislerle kurgulanmış. Gördüğümüz farklı boyutlardaki kütlelerin, kulemsi hacimlerin, küplerin ve köprülerin oluşturulma sebebi de bu programlar için gerekli alanların sağlanabilmesiymiş ilk başta. Fakat bu farklı büyüklükteki hacimlerin düzenlenişi mekansal olarak ilgi çekmek adına bu şekilde gerçekleştirilmiş. Kıvrımların birbiri içine girmesi onları yapıda odak noktası haline getiriyor; bunun da yine yakındaki Vitra fabrikasından esinlenilmiş olabileceği düşünülüyor.

© Basel.com

Yapıda yaklaşık 743 metrekarelik sergi alanı bulunuyor. Normal bir müzeye göre daha mütevazi olan bu özelliğine rağmen Vitra Tasarım Müzesi, dünyada tasarıma adanmış enstitüler arasında önder konuma sahip hem tasarımı hem de yapıla çalışmalarıyla. İki kat boyunca devam eden sergi alanları, art arda mekanlarla düzenlenmiş. bunlardan iki de oldukça etkileyici spiral bir merdivenle birbine bağlanıyor. Sergi alanları, müzenin çatısındaki geniş haç şeklindeki açıklıkla, doğal olarak aydınlanıyor.

© Vitra

Açıldığı yıldan beri -yaklaşık 30 yıl- övgüyle anılan Vitra Tasarım Müzesi, akıcı, birbiri içine geçen kompozisyonuyla zamansız bir tasarıma ve mimari etkiye  sahip. Gehry için de müze, kariyerinin gidişatını değiştiren bir aydınlanmayı temsil ediyor.

Kaynaklar:

Luke Fiederer. “AD Classics: Vitra Design Museum / Gehry Partners” 28 Apr 2017. ArchDaily. Accessed 16 Dec 2017. <https://www.archdaily.com/211010/ad-classics-vitra-design-museum-and-factory-frank-gehry/> ISSN 0719-8884