©Salon Alper Derinbogaz

Salon Alper Derinboğaz tarafından geliştirilen Augmented Structures (Aktif Strüktürler) projesinin ilk ürünü olan Augmented Structures v1.1: Acoustic Formations (Aktif Strüktürler: Akustik Formasyon) İstiklal Caddesi’nde bulunan Yapı Kredi Kültür Merkezi’nin cephesine yapılmış bir enstalasyon. Mimarlık, matematik, görsel sanatlar ve işitsel hafızayı bir araya getiren, farklı disiplinler arası alış veriş ile mekansal deneyimi geliştiren bir konsept olarak Augmented Structures isimli serinin ürünü olan enstalasyon, 2011 yılında Alper Derinboğaz ve Refik Anadol ortaklığıyla gerçekleştirilmiş.

©Salon Alper Derinbogaz

Ekibin enstalasyonu cadde için oldukça önemli bir nokta olan Yapı Kredi Kültür Merkezi’nin (YKK) cephesinde. Enstalayonun yapıldığı yıllarda sürekli gelişen bir yaya gezinti yolu olarak İstiklal Caddesi üzerindeki YKK, o yıllardan beri giderek artan, İstanbul’un gece hayatı ve turizm endüstrisinin kalbi olmaya zorlanan bu caddede kentsel konumunu yeniden ayarlama mücadelesi içine girmişti. Yenilendikten sonra da bu durumuna devam eden yapının kentsel konumunun önemi ekibe Augmented Structures için yol gösterici bir tasarım girdisi olmuş.

©Salon Alper Derinbogaz

Augmented Structures, bu kalabalık ve işlek cadde üzerindeki kaçınılmaz ses topluluğunu fiziksel bir cepheye ve bu sesleri sentezleyen dinamik bir görsel performansa dönüştürüyor. Burada tasarımın hedefi yayaların caddedeki deneyimini, kentin içerisindeki enstalasyonla daha aktif bir katılım haline getirmek. Aslında Augmented Structures bir çeşit kavramsal bir paradigma ortaya koyuyor: yapının cildi, ses, yaya ve çevreyi kentsel durumda ayrı etkenler olarak ele alıyor ve kullanıcıların yapılı çevreleri ile arasındaki ilişkiyi, yapıları ve yaşayanları etkenlerini de içine alan bir tasarım yaratarak sorguluyor. Bu sorgulama, kentsel konum savaşında kritik bir örnek olan YKK ve dinamiğiyle İstiklal Caddesi üzerinde.

İstiklal Caddesi Ses Kesitleri / ©Salon Alper Derinbogaz

İstiklal Caddesi, İstanbul’un merkezinde önemli bir sosyal aks olarak yıllardır varlığını sürdüren bir cadde; tarihi boyunca kentsel dönüşümlerle değişen İstanbul dokusunu gözler önüne seren bir mekan. Sosyal, ticari ve hatta kentsel anlamda oldukça katmanlı olan bu cadde, Augmented Structures’ı yaratacak ses hafızası için de oldukça zengin bir kaynak.

Cadde, sürekli geçen tramvayların gürültüleri, yüzlerce dondurmacının zillerine vuruş sesleri ve bir şekilde gizlenmiş ezici kalabalığın (günde yaklaşık 3 milyon insan) cadde üzerinde bir yukarı bir aşağı gezinti rotası ile asla uyumayan şehrin taşkın kalp atışlarının en çok hissedildiği noktalardan biri.

İstiklal Caddesi Ses Kesitleri / ©Salon Alper Derinbogaz

Mimarlık, sayısal tasarım, ses mühendisliği ve görsel sanatları birleştiren bir süreç olarak Augmented Structures, caddenin akustik hafızasını birçok dijital süreçten geçiren ve fiziksel hale dönüştüren bir proje. Enstalasyon için ilk olarak tramvay yolu boyunca seslerin sürekli kuadrofonik kayıtları alınmış. Daha sonra bu kayıtlar, fiziksel bir yapıya sonuçlanmak üzere, üretken modelleme süreçleri ile türetilmiş farklı geometrilere dönüştürülmüş. Elde edilen görseller, YKK cephesinde yapılacak dinamik ses performansının parçaları.

Oluşum Diyagramı / ©Salon Alper Derinbogaz

Daha sonra, mimar ve besteci Iannis Xenakis’in “Metastaseis” eserinin ilk notlarından esinlenerek, ses kayıtları 3 boyutlu formlara dönüştürülmüş. Bu aşamada ekip VVVV ve Rhino Grasshopper platformlarında, dalga dosyalarını ses kesitlerine dönüştüren bir method kullanmış. Ses kayıtlarının elde edildiği gezinti rotası, YKK cephesine yerleştirilmiş ve önceden yaratılmış olan sürekli yüzeyin altına İstiklal Caddesi’nin farklı bölümlerine ait farklı ses kesitleri yerleştirilmiş. 

Kesitler / ©Salon Alper Derinbogaz

Daha sonra duyarlı animasyon görsellerle birlikte yüzeye daha fazla ses detayı işlenmiş ve cepheye yerleştirilmiş İstiklal Caddesi rotası üzerinde bu detaylar, haritalandırılmış. Böylece kayıtlarda değişen seslere duyarlı, kritik noktalarında ses kesitleriyle 3. boyuta uzayan bir enstalasyon yaratılmış.

Enstalasyonun ses kesitleriyle oluşan formu ise 3 ay içerisinde üretilmiş. Tüm strüktür hibrit bir sisteme sahip: metal gergi kabloları, ahşap kesitlerin çelik strüktürünü bu strüktürü kapatan gerilme zarı ile birleştiriyor.

©Salon Alper Derinbogaz

Augmented Structures, mimari uygulamanın sürekli evrim olasılığını ve mimarlığın statik tektoniğinin, sürekli olarak gelişen çağa ayak uydurarak, dinamizm ile kesintisiz bağlantısını vurgulayan bir tasarım. Tasarım, aslen mimari tektoniği ile kurgulanan kavramsal anlamını, ifade gücü yüksek bir yüzeye; sürekli evrim geçiren bir cilde aktarıyor. Bu sayede yer aldığı çevredeki kentsel koşulları bir bütün olarak anlatabiliyor ve yapılı çevrenin sakinleri ile olan aktif ve zorunlu iletişimi görsel hale getiriyor. Ekip tasarımı bu gibi yönleriyle “Sosyo-Teknolojik Paradigma” olarak anıyor.

©Salon Alper Derinbogaz

İstiklal Caddesi üzerindeki Augmented Structures, serinin ürünlerinden bir tanesi. Yapı Kredi Kültür Merkezi’nin cephesindeki görsel performans, çevresinden beslenen ve çevresinin verisiyle doğan bir tasarım. Bir nevi İstiklal Caddesi’nin günlük hayatından türeyen enstalasyon, Salon Alper Derinbogaz ekibinin dikkat çeken tasarımlarından yalnızca biri. Enstalasyonun videosu için: https://salonarchitects.com/projects/augmented-structures-v1-1/