Tama Sanat Üniversitesi Kütüphanesi

©Rasmus Hjortshoj

Mimar: Toyo Ito

Yer: Hachioji, Tokyo, Japonya

Yapım yılı: 2007

Tama Sanat Üniversitesi Kütüphanesi (Tama University of Art Library), Japonya Tokyo’nun Hachioji kentinde bulunuyor. Öğrencilerin kitaplar, teknoloji ve birbirleriyle etkileşim halinde olacakları bir yer tasarlamayı amaçlayan proje, 2007 yılında tamamlanmış. Toyo Ito (Pritzker 2013) tasarımı kütüphane, bu ortak, tanımlı alanları kemerler altında kurguladığı yapısıyla, Tama Sanat Üniversitesi kampüsünde yaratıcı mekanları tüm kampüse yayan bir odak noktası yaratıyor.

©Rasmus Hjortshoj

Kampüs, Tokyo’nun banliyö bölgesinde yer alıyor. Şehir dışındaki kampüsünde öğrencilere yeşil bir yaşam alanı sunan Tama Sanat Üniversitesi, öğrencilerine sanat ve tasarımın her yönünü öğretmeyi amaçlayan bir eğitim kurumu. Bunu çevreye duyarlı yaklaşımı içinde sürdürüyor. Üniversitenin bu gibi özellikleri de kütüphane tasarımını etkileyen ilkelerden olmuş. Tama Sanat Üniversitesi Kütüphanesi’nin kampüs içindeki konumu yeşil, eğimli bir alan.

Toyo Ito tasarımı kütüphaneden önce okulda tüm kullanıcılara yönelik yalnızca tek bir mekan varmış, o da okulun kafesi. Bunun üzerine ekip tasarıma kütüphane olarak kullanılacak bir mekanın nasıl herkese açık ortak bir alan sunacağını düşünerek başlamış.

İlk fikir, lokasyonun okulun girişine yakınlığından dolayı, zemin katta tamamen açık, kemerlerle örtülmüş, kütüphaneye uğramayacak birinin de kullanabileceği bir galeri ile geçiş yolu yaratmak ve yerin altında da gömülü bir kütüphane kurgulamak imiş. Kazma ve kütüphaneyi buraya entegre etme maliyeti ve bütçe gibi problemler nedeniyle de Toyo Ito bu önerisinden vazgeçmiş. Kütüphaneyi zemin katına yerleştireceği bir tasarıma yönelmiş.

©Rasmus Hjortshoj

İnsanların özgürce bu binaya nufüz edebilmelerini ve bu akışı kesintisiz bir şekilde sağlamaya çalışan yaklaşımla da ekip, rastgele yerleştirilmiş geniş kemerli strüktürü öneriyor. Tama Sanat Üniversitesi Kütüphanesi’nin bu yapısıyla da etrafındaki yeşilliği ve eğimli arazisini vurgulacağı düşünülmüş. Bu hissi öne çıkarmak için de basit bir strüktür, brüt beton, geniş camlar ve ince doğramalar kullanılmış. Yapının cephesi de iki kenarından kıvrılan bir şekle sokulmuş. Tama Sanat Üniversitesi Kütüphanesi’e etkileyici bir hava katan dokunuş, özel kıvrımlı camlar ve doğramalarla gerçekleştirilmiş.

Tama Sanat Üniversitesi Kütüphanesi / Toyo Ito

Yapının cephesi her ne kadar etkileyici olsa da, Tama Sanat Üniversitesi Kütüphanesi’nin en büyük başarısı iç mekan tasarımı. Yapı, doğal ışıkla dolan kemerli bir yol. Rastgele düzenlenmiş kemerli strüktür, içeride bir kaos oluşturuyor. Kemerlerin sarkıtları da yaratılan kaosta kullanıcıya birçok ve çeşitli perspektifler sunuyor. Kütüphanenin içinde yürürüken, kemerlerin değişen yayları ve görünüşleriyle, mekansal çeşitlilik ve zenginlik deneyimlenmiş oluyor kullanıcı tarafından.

©Rasmus Hjortshoj

Tama Sanat Üniversitesi Kütüphanesi, zemin altındaki katında bodrum ve depolama alanlarını barındırıyor. Zemin katta, öğrencileri içeri çekmesi amaçlanan, açık sergi alanları, kafe, öğrencilere yönelik mutfak, laboratuvar, geçici bir tiyatro ve ofisler bulunuyor. Buradan merdivenlerle bir üst kata yönleniyor kullanıcı. Bu katta ise okuma ve dinlenme alanları kurgulanmış yer alıyor. Geniş boşluklarla da içerisi ve dışarısı arasında bir iletişim kurulmuş. Yani, Toyo Ito’nun tanıdık yaklaşımlarından olan yenilikçi strüktür ve aktivitelerin dışarıya şeffaflığını görmek mümkün yapıda.

Tama Sanat Üniversitesi Kütüphanesi betonarme taşıyıcı sisteme sahip. Cephedeki büyük boşluklar geniş camlar ve bunları saran alüminyum doğramalar ile geçilmiş.

Hacim ise kemerlerin kesişen eğrilerine uygun olarak kurgulanmış. Yapının karakteristik özelliklerinden biri bu kemerlerin 20 cm betonla kaplanmış çelik plaklardan oluşturulması. Kemerlerin rastgele lokasyonları da bu kesişimleri mekanda kullanmak isteyen strüktür kurgusuna uyum sağlıyor.

©Rasmus Hjortshoj

Kemerlerin sabit kalan 20 cm kalınlıkları yanında aradaki açıklıklar yapının farklı yerlerinde değişiyor. Açıklıklar 1.8 metreden 6 metreye değişiyor. Bu şekilde kemerlerin kesişimleri de artmış. Sonuçta ortaya büyük tek bir mekan çıkıyor; içeriyi kurgularken keşisimler ayrı mekanları oluşturmada yardımcı olmuş. Kesişimler aynı zamanda seçilen sistemin geometrisinin yönünü tanımsız kılmış; strüktürün depremsel dayanıklılığını arttıran bir etken haline geliyor bu da böyle bir taşıyıcı kurgusunda.

Tama Sanat Üniversitesi Kütüphanesi iç tasarımında kullanılan raflar, kitaplıklar, cam seperasyon üniteleri, brüt beton görünümü yapıya bireysellik, bütünlük, görsellik ve devamlılık katıyor. Bu nedenle de oldukça dikkat çeken bir başka tasarımı oluyor Toyo Ito’nun. Dışarıya olan şeffaflığı da içinde bulunan yeşillikten kopmamasını sağlıyor ve Ito’nun imzası haline gelmiş ilkerinden birini yansıtıyor.