Baltık Modern Sanat Merkezi (Baltic Centre for Contemporary Arts), İngiltere’nin Newcastle şehrinde bulunan bir kültür ve sanat merkezi. 1994 yılında Gateshead Belediye Meclisi, Tyne Nehri’nin kenarında yer alan Baltık Un Değirmeni (Baltic Flour Mill) binasını bir çağdaş sanat merkezine dönüştürme amacıyla bir mimarlık yarışması açmış. Yarışmayı Manchester tabanlı mimarlık ofisi Ellis Williams Architects’in önerisi kazanmış.

© Flickr: Christopher Durstanburgh

40 metre yüksekliğinde ve 50 metre genişliğindeki mevcut yapıda toplam 148 tane kare tabanlı silo bulunuyormuş. EWA’nın getirdiği yeni öneri ile bu silolar yapıdan kaldırılarak sanat merkezi için binanın içinde yeterli alan açılmış. Böylece binanın net kat alanı 8.537 metrekareye kadar çıkmış. Eski fabrika yapısı 7.4 metreye kadar çıkan tavan yükseklikleri ve tonlarca yük taşıyabilecek kapasitedeki betonarme taşıyıcı sistemi ile modern sanat eserlerini sergilemek için oldukça uygun bir mekana dönüşebilmiş.

© Edmund Sumner – Architecture Now

“Asıl amacımız modern sanatın hangi formda olursa olsun gerçekleşmesine izin vermek. Genellikle sanat eserleri içinde bulundukları mekanın doğasını ele geçirir. Mevcut binanın asıl amacı unu toplamak, depolamak ve içinde ne yapıldığını görmediğimiz silolar ile dağıtmak. Her ne kadar bina yeni bir işlev kazansa da bu görevler aslında değişmeyecek. Sanat eserleri gelecek, üretilecek ve bir mekandan diğerine gidecek. Ancak aynı duvarlar arasında yer alsa da tüm bu işler daha az ‘gizli’ olacak. Bu duvarların arasına yerleştirilen galeri katları, kafe ve kütüphane gibi mekanlar sayesinde binanın içinde yeni bir yaşam alanı üreyecek.” Projenin mimarlarından Dominic Williams Baltık Modern Sanat Merkezi’ni bu sözler ile anlatıyor.

Sanat merkezi şehrin en merkezi noktalarından birinde bulunuyor. Tyne Nehri’nin kıyısında yer alan yapı Gateshead Milenyum Köprüsü’nün hemen karşısında. Böyle kentsel önemi bulunan bir noktada eski bir fabrika binasını sanat merkezine dönüştürmek için gerekli izinleri almak çok da kolay olmamış. Ancak yeni proje, eski yapının görsel özelliklerinin büyük bir kısmını koruyor.

© Flickr: markb30

Yeni müzenin çevreci bir kimliğinin olması da mimarları motive eden sebeplerden bir diğeri. Yalıtım, ısı korunumu ve havalandırma sistemlerine önem veren ekip tasarımlarını yapının ısı depolama özelliğini etkili bir şekilde kullanmış. Aynı zamanda yapı, özellikle yaz aylarında kontrollü bir şekilde gün ışığı alıyor. Yapının içindeki galeri alanları 25 metre genişliğindeki kısa cephesi üzerine yerleştirilen cam açıklıklar ile aydınlanıyor.

© Edmund Sumner – Architecture Now

Merkezin içinde modern, açık ve ferah alanlar bulunuyor. Endüstriyel yapının içinin açık bir şekilde çözülmesi sergilenecek sanat eserlerinin değişkenliğine ayak uydurabiliyor. Buna ek olarak, akılcı malzeme tercihi sayesinde iç mekanlardaki modern ve ferah karakter devam ettirilmiş.