Kutsal Haç Şapeli (The Chapel of The Holy Cross), Sedona, Arziona’nın kızıl kayalarının arasına inşa edilmiş bir şapel. 1956’da tamamlanan mimar Richard Hein ve heykeltraş Marguerite Brunswig Staude tasarımı şapel, mimarlık tarihi açısından önemli bir yere sahip: dini mimarinin tasalanırken başarmak istediği hedefleri ortaya koyan somut bir örnek.

Kutsal Haç Şapeli’nin en ilgi çekici yanlarından biri Arizona çöllerinden sembolik bir kırmızı kayayı esas alan tasarımı. Yapı, bu kayayı temeli olarak kullanıyor. Bu kayadan yükselerek de tüm bu çöle yayılan eşsiz bir manzara sunuyor. Böylece bulunduğu yerde alana üstün gelen spiritüel bir etki yaratıyor. Görsel olarak çöl topoğrafyasına bir çeşit aykırılık kazandırırken çölü esas alan ve ona uyan tonlarıyla ruhsal bir deneyime hazırlıyor ziyaretçisini. Bu spiritüel etki, kilisenin duvarları içinde de esas alınmış elbette.

Şapelin tasarımı aslen zamanında Frank Lloyd Wright’ın öğrencisi olan heykeltraş Marguerite Brunswig Staude’den ilham alınarak yapılmış. Staude daha sonra projenin mimarı Richard Hein ve August K. Strotz ile çalışarak ortaya bu dikkate değer, örnek, ödüllü yapıyı çıkarmış.

Heykeltraş Marguerite Brunswig Staude tasarımı hakkında: “Katolik kilise olarak hizmet verse de Kutsal Haç Şapeli, bir sanat eseri olarak evrensel bir cazibeye sahip. Kapıları herkese her zaman açık olacak. Mezhep gözetmeden, Tanrı’nın insanlarla buluştuğu bir heykel olarak yer alacak.”

Direkt olarak çöldeki bir tanıktepenin üzerine inşa edilmiş Kutsal Haç Şapeli. Kayaya uzanan temeli sembolik olarak Katolik inanışın temellerinin sağlamlığını vurguluyor. Kilise bu yanıyla da oldukça ilgin bir yaklaşıma sahip. Bunun dışında şapelde dikkat çeken bir başka öge boylu boyunca uzanan ve yapıya adını vermiş olan uzun haç şekli. Bu haç hem kilisenin önünü tamamen vadiye açan devasa pencereleri taşıyor hem de bu büyük camlarla kilisenin göze çarpan başka bir karakteristik özelliğini oluşturuyor.

Heykeltraş ve ressam Marguerite Brunswig Staude ilk olarak kilisenin Avrupa’da inşa edilmesini öngörmüş. Uygun bir arazi arayışına başlayan heykeltraş, Sedona’daki bu sırtı keşfedince kilisenin burda yapılması gerektiği kararlaştırılmış. Yaklaşık 60 yıl önce inşa edilmiş bir yapı olmasına rağmen oldukça modern bir tasarıma sahip şapel, temiz, tanımlı köşeleri ve düzenli formuyla çevresini ve cephesindeki geniş haçı vurguluyan bir yapı.

Kutsal Haç Şapeli, ikiz iki tepenin (Twin Buttes) arasında bulunuyor. Bu nedenle yalnızca Sedona’dan geçen ana yoldan ulaşıma sahip. Bunun dışında ulaşım için özel bir şey düşünülmemiş kilisede. Bunun sebebi yapının yalnızca manevi deneyime yönelik bir mekan olması.

Kilisenin iç tasarımı da oldukça basit. Yalnızca birkaç kilise sırası ve mihrabı bulunuyor. İç mekanda da dikkatin bu spiritüel deneyimden başka yere çekilmemesi amaçlanmış. Büyük camlar ve devasa haç da bu mekanı ve deneyimi vurgulayan bir öge olarak düşünülmüş.

Yapımından bir yıl sonra, 1957’de kilise Amerikan Mimarlar Enstitüsü Onur Ödülü’ne (American Institute of Architects an Award of Honor) layık görülmüş. Aynı zamanda 2007’de Arizona’nın İnsan Yapımı 7 Harikası’ndan (Seven Man-Made Wonders of Arizona) biri olarak nitelendirilmiş Kutsal Haç Şapeli.

Kaynak: Megan Sveiven. “AD Classics: Chapel of the Holy Cross / Richard Hein” 27 Nisan 2011. ArchDaily. <https://www.archdaily.com/131125/ad-classics-chapel-of-the-holy-cross-richard-hein/>

---