La Tourette Manastırı (Sainte Marie de La Tourette), Le Corbusier’nin Avrupa’da yaptığı son eser olarak biliniyor. Fransa’nın Lyon şehrinde bulunan manastır, sessizlik orucunda bulunan 100 keşişin konaklaması amacıyla tasarlanmış. Papaz Marie-Alan Couturier’e göre La Tourette’in görevi ‘yüz vücut ve kalp için sessiz bir yuva yaratmak’. Keşişlerin günlük yaşamlarına uygun olacak şekilde düşünülen yapının içinde 100 hücre, bir ortak kütüphane, revaklı bir çatı bahçesi, bir kilise ve derslikler bulunuyor.

© Samuel Ludwig

Yapıda, Le Corbusier’nin alışılagelmiş 5 mimari prensibinin tamamını görmek mümkün. Birinci katın kolonlar ile bir üst kata taşınması ilkesi olarak tanımlayabileceğimiz pilotis, yapıda bu beşliden en belirgin olanı.  Avlu duvarların iç kısmına yerleştirilmiş kolonlar sayesinde yapının iç cephesine uzun şerit pencereler yerleştirilebilmiş. Yürünebilir ve yeşil çatı, mimari bir promenat. La Tourette bu bağlamda işlevleri tamamen farklı olsa da Villa Savoye ile ortak özellikler taşıyor.

© Fernando Schapochnik

Proje alanı, Le Corbusier tarafından özel olarak seçilmiş. Eğimli bir etek üzerinde bulunan arazinin geniş bir manzaraya açılması, burayı özel kılıyor. Manastırdaki 100 hücrenin her biri manzaraya bakan bir balkona sahip ve ortak olanların üzerinde konumlanmış.  Dikdörtgensel forma sahip kütle betonarme taşıyıcı elemanlara sahip ve yapının dört cephesinin üçünde inişli çıkışlı cam yüzeyler mevcut.

La Tourette Manastırı – Le Corbusier plan

Manastır, merkezi bir avlunun etrafını saran U şeklindeki bir kütle. Avlunun dışarısı ile bağlantısı, ucuna yerleştirilen şapel ile kesilmiş. Le Corbusier’nin amacı, manastırın içinde yaşayacak keşişlere en çok ihtiyaçları olan iki şeyi vermesi: sessizlik ve huzur. Bu nedenle yapı mimari olarak gösterişli bir yapıya sahip değil. Manastır içerisinde kullanıcılarına sunduğu hayat ile yaşayan bir yapı.

Yapıya karakterini iç mekanlar veriyor. Yemekhane gibi ortak alanlarda döşemeden tavana uzanan cam kaplama, vadi manzarası ile herkesin kullandığı mekanları daha yaşanılır kılıyor. Pencerelerin dikey beton tirizleri ve yatay elemanlar Le Corbusier’nin Modulor ölçülerine göre düzenli olmayan aralıklarla yerleştirilmiş.

© Fernando Schapochnik

Manastırın içinde, güçlü ışık ve renk kullanımı ile ruhani bir hava kazandırılmış beton bir kutu bulunuyor. Yapının cephelerinde bulunan 5 farklı tipteki açıklıktan içeri giren güneş ışığı sayesinde manastır farklı bir karaktere bürünüyor. Ayrıca bu açıklıklarda kullanılan farklı renkler manastırın içine canlılık katıyor.

© Fernando Schapochnik

La Tourette, Le Corbusier’nin amacını genel olarak gerçekleştirdiği bir eser olsa da, yapı bazı noktalarda eleştiriye maruz kalmış. Bazı hücrelerin büyüklüğü, odaların ses geçirmezliği ve yapının genel akustiği kullanıcılar tarafından sorgulanan mimari unsurlar. Bu anıtsal yapının bakımı da pek kolay değil. Manastırda betonun yer yer çatlaması, tehlikeli bir şekilde yerleştirilmiş elektrik tesisatı ve kusurlu yalıtım sorunları var.

© Samuel Ludwig

Manastırın en önemli mimari deneyimlerinden birini kilise girişe inen rampa sunuyor. Ritmik fakat düzensiz açıklıklar ile çevrelenmiş oldukça ciddi beton koridor, manastırın renkli iç mekanlarına doğru yönelen soğuk bir metal duvara çıkıyor. Bu yolculukta manastırın resmi ve ciddi karakteri ile iç mekanın sıcaklığı güzel bir tezat oluşturmakta.

© Samuel Ludwig

La Tourette, kırk yılı aşkın bir süredir kullanıcılarını, ziyaretçileri, mimarlar ve öğrencileri ağırlayan bir yapı. Günümüzde manastır, farklı disiplinlerden binlerce insanın buluşma noktası.