©Forgemind Archimedia

Mannheim Multihalle (veya Herzogenriedpark), 1975 yılında düzenlenen Federal Bahçe Sergisi (Federal Garden Show) için yapılmış bir çok amaçlı salon. Hafif kıvrımlı yapısıyla zamanına göre fütüristik bir görünüme sahip olan Multihalle, Münih Olimpiyat Stadyumu mimari Frei Otto ve Carlfried Mutschler tarafından tasarlanmış. Minimal materyal seçimi ve organik formuyla yapı, dünya çapında dikkat çekmiş bir yapı.

©Daniel Lukac

Yapının en önemli özelliklerinden biri yapı için Frei Otto tarafından kurgulanan, kendi kendini taşıyan, ahşap kafes çatı konstrüksiyonu. Bu çatı, dünyanın en geniş ahşap kafes strüktürü. Mannheim Multihalle, yapıldığı yıllarda dünyanın en büyük konsol ahşap konstrüksiyonuyla, dünya çapında bir üne sahip olmuş ve bu sayede yapı Mannheim Harikası (Wonder of Mannheim) adını almış. Otto, yarattığı ve öncüsü haline geldiği asma germe sistemlerden sonra ahşap kabuk kurgusuyla da mimari çevrelerin ilgisini topluyor.

©Forgemind Archimedia

Multihalle ziyaretçilerine geniş çaplı bir ağı sunuyor. Yapının içerisinde film gösterimleri, atölyeler ve dans gösterilerine elverişli mekanlar kurgulanmış. Bu nedenle, yalnızca çatısını kurgulayan ahşap ızgara kabuk konstrüksiyonuyla değil; bir çeşit pavyon olan yapının tüm halka birçok farklı yönden hizmet edebilmesi de yapının Mannheim Harikası olarak anılmasına katkı sağlamış.

©Wikimedia Commons

Frei Otto, Mannheim Multihalle’deki Gridshell* strüktürü, birçok modeli içeren bir süreçle elde etmiş. Mimar, bu modellerle farklı formlar oluşturan ve farklı şekillerle bir araya gelen farklı stüktürlerin asıldığında oluşturacağı kütleleri içeren bir katalog hazırlamış. Bu kataloğun amacı, strüktürün Multihalle için yaratağı farklı alanları tanımlayabilmek.

Gaudi gibi Otto da ölçekli modeller yapmış ve bu modellerle yarattığı ızgara kabuğun davranışlarını anlamayı ve yaratacağı mekanları görmeyi amaçlamış. Her ne kadar bu süreci yalnızca form temelli algılansa da Otto aslında sürece mimaride temel elemanlar olarak algılanması gerektiğini düşündüğü ışık ve atmosfer gibi etmenleri de katmış.

©Wikimedia Commons

Gridshell, gücünü ikili eğrilikli yapısından alan, genelde ızgara veya kafes şeklinde tasarlanan sisteme verilen ad -bu sistemin materyali de genelde ahşap veya çelik. Bu tarz bir konstrüksiyonun en önemli noktası, yüzeyin çevre uzunluğu. Bunun sebebi kabuğun kendi strüktürünün ölü ağırlığını destekleyebilecek ve üstüne gelecek yüklere dayanabilecek belirli rijitliğin sağlanabilmesi. Bu nedenle Otto, yarattığı modellerde Gridshell strüktürüne yapıda kullanılacak gerçek materyallerin ağırlığını yansıtacak malzemeler asmış ve bu malzemelerle kaplamış.

©Wikimedia Commons

Bu form bulma süreci tamamlandığında Mannheim Multihalle’nin yapımına hemen başlanmış –Gridshell yapının devasa kabuğu ve yapının içi buna göre şekillecek mekanlar barındırdığı için. Ahşap ızgaralar, yapının bulunduğu alanda birleştirilip daha sonra yukarıdaki yerlerine yerleştirilmiş. Mannheim Multihalle oldukça gneiş bir alan yayıldığı için, çatı konstrüksiyonun yapım süreci oldukça uzun sürmüş ve aslında zamanın teknolojilerini zorlayan çeşitlilikte ve çoklukte araç gereksinimi olmuş.

©Daniel Lukac

Devasa kabuğun en önemli noktalarından bir tanesi boyutu. Mannheim Multihalle’nin boyutu, kabuğun rijitliğini bu kadar geniş alanda sağlayabilmeyi gerektiriyordu. O zamanlar da bu kadar erişilebilir olmayan bilgisayarler nedeniyle elle yapılan hesaplamalarda bu bir hayli zorlu bir süreçmiş. Bunun için Otto ve ekibi rijitliğin bozulmaması için strüktürün ekstra güçlü olması gereken yerler için üçgensel çerçeveler tasarlamış ve çerçeveleri ızgara katkı yapması için aralarına yerleştirmiş.

©Wikimedia Commons

Sonucunda ortaya Otto’nun detaylı strüktürüyle muntazam bir konstrüksiyon -detaycı bir iç mekan ve yapı için tasarlanmış yeni detaylarla- çıkmış. Mannheim Harikası, bu detayları, iç mekan konfigürasyonu ve kurgusu ve dünyanın en geniş ahşap kabuğuyla mimarlık tarihinde önemli bir yere sahip diyebiliriz. Mannheim Multihalle, uzun yıllar bir sergi mekanı olarak hizmet vermiş. Bunun yanında yapı esnek mekanlar sağlayabilen pavyonumsu kurgusuyla, farklı sergilere hizmet eden restoran alanlarını, atölyeleri ve gösteri mekanlarını da barındırabilmiş.

©Daniel Lukac

Mannheim Multihalle, başlangıçta geçici bir sergi mekanı olarak tasarlanmış fakat mimari önemi nedeniyle geçici olmaktan çıkmış ve 1988 yılında da koruma altına alınmış. Bugün yaklaşık 40 yıl sonra, ‘belirli bir önem taşıyan kültürel anıt’ statüsündeki Multihalle’nin geleceği hala net değil. Bu nedenle yapı şimdilerde bir hayli bakımsız duruma gelmiş.