© Steve McCurry

Iraklı heykeltraş Ismail Fatah Al Turk ve mimar Saman Kamal tarafından tasarlanan Al Shaheed Anıtı, Irak’ın başkenti Bağdat’ın en önemli sembollerinden. Saddam Hüseyin döneminde, İran-Irak Savaşı’nda şehit düşen askerler adına yaptırılan anıt büyüleyici mimarisi ile ön plana çıkıyor. Al Shaheed Anıtı, ardında kanlı bir geçmişi barındırsa da duru mimarisiyle İslam mimarisinin dikkat çeken eserleri arasında gösterilebilir.

Saddam Hüseyin döneminde Irak’ta petrolün getirdiği zenginliğin beraberinde 1980’li yıllarda şehirlerde savaş anıtları yapılmaya başlandı. Küçük çeşmelerden devasa zafer anıtlarına kadar Irak’ın savaşlarda aldığı zaferleri ölümsüzleştiren pek çok eser şehrin farklı noktalarında yükseldi. 1983 yılında -İran ile ateşkesin sağlanmasından tam 5 yıl önce- tamamlanan Al Shaheed Anıtı, Irak’ın bu politikasının bir ürünü.

© United States Navy

Her ne kadar arkasında kanlı bir askeri tarih barındırsa da, Al Shaheed Anıtı mimari olarak oldukça duru ve yalın bir sanat eseri. 40 metre yüksekliğindeki iki yarım sivri kubbe şeklindeki anıtın tamamı turkuaz seramik ile kaplanmış. Yarım kubbelerden bir tanesi altında bir süs havuzu bulundururken ikinci kubbenin altına şehitlerin ölümsüzlüğünü temsil eden Irak bayrağı ile kaplı bir meşale heykeli bulunuyor.

Dicle Nehri’nin doğu kıyısında bulunan Al Shaheed Anıtı, yapay bir göletin üzerinde, 190 metre çapındaki bir dairesel platformun üzerinde duruyor. Dairesel platformun altında 2 katlı bir kompleks var. Bu kompleksin içinde bir müze, kütüphane, ders salonu, kafeterya, galeri alanları ve teknik mekanlar var.

© Wikimedia Commons

Karbon-fiber betonarme kullanılarak inşa edilen yarım kubbelerin ayakta durmasını sağlayan çelik iskelet sistemi Arup tarafından tasarlanmış. Yapay göletin oluşturulması, devasa yapay adanın inşaatı ve anıtın kendisinin inşaatı Irak hükümetine yaklaşık 250 milyon dolarlık bir fatura çıkarmış.

Saddam Hüseyin’in dikta rejiminin çökmesi ile beraber, arkasında bıraktığı pek çok anıt devrik rejimin birer mirası olarak şehirlerde sessizce duruyor. Irak’ın yeni bir politik kimlik kazanma süreciyle beraber Saddam’dan kalan bu yapıların geleceği belirsizliğini koruyor. Ancak Al Shaheed Anıtı, mimari yalınlığı ve Irak için önemi açısından Saddam rejiminden kalan diğer yapılardan biraz daha farklı. Irak halkı, yakın tarihte IŞİD’e karşı Suriye ve İran ile beraber verdikleri savaşta kaybettikleri askerleri anmak için Al Shaheed Anıtı’na gidiyor.