©Dacian Groza

Portekiz’in Braga şehrinde bulunan Braga Belediye Stadyumu (Braga Municipal Stadium) 2011 Pritzker ödüllü Eduardo Souto de Moura’nın tasarımı. Braga Stadyumu, Euro 2004’e ev sahipliği yapacak stadyumlardan biri olarak tasarlanmış. Portekiz’de bunun için tasarlanmış 7 stadyumdan biri olan yapı aralarında en görülmeye değer ve UEFA tarafından en ilginç spor strüktürlerinden biri seçilerek diğerlerinden ayrılmış.

©Christian Richters

S.C. Braga (Sporting Clube de Braga) takımının stadyumu, artık kullanılmayan Monte Castro madenine komşu, bir tepede oyularak tasarlanmış. Braga Belediye Stadyumu, 2006’da en iyi global tasarım dalında Chicago Athenaeum Uluslararası Mimarlık Ödülü (Chicago Athenaeum International Architecture Award) ‘ne layık görülmüş. Stadyumdan dünyanın en ilginç ve en güzel stadyumu olarak bahsedildiğini de duymak mümkün. Şehrin terk edilmiş maden arazini bir tepeyi oyan karakteriyle kullanması, peyzajın içinde bir spor kompleksi yaratışı ve stadyum mimarisine yepyeni bir karakter getirmesiyle bu övgülere hak kazanmış stadyum.

©getbus.eu

Tüm Braga’ya manzara sağlayan alanda Souto de Moura, bu yapısında geleneksel stadyumlardan farklı, modern futbolun doğasını anlayan bir tasarım gerçekleştirmiş. İki devasa kanopiyle örtülen tribün alanı ve İnka uygarlıklarında köprü strüktürlerinden esinlenerek yarattığı, kanopiyi birbirine bağlayan çelik iplerle kurgulanmış.

Bu projenin yapıya yaklaşımı ve konstrüktif detayları ile Eduardo Souto de Moura da 2005’te 47. FAD Mimarlık Ödülü’ne layık görülmüş. Braga Belediye Stadyumu, Monte Castro’nun eğiminden fırlayarak bulunduğu peyzajla bir bütün oluşturuyor mimarının detay ve malzeme etüdüyle. 

©Luis Ferreira Alves

Mimarın ve müşterinin tasarımda amaçları Braga’nın yapay peyzajlı bu alanında bir tür anıt yaratmak. Böylece stadyumun yalnızca içindeki aktivitelerle değil geometrisi, strüktüründeki ilginç detaylarıyla çekici bir nokta olmasını amaçlıyorlar. Yapıya baktığımızda gözlemlediğimiz, beton plaklar üstünde büyük yuvarlak açıklıklar da buna hizmet ediyor. Bunlarla yapıdaki ilginç çözümleri, mimariyi gözlemleme ve şehri deneyimleme imkanı buluyor ziyaretçiler.

©Carlos Coutinho

Braga Belediye Stadyumu, basit çizgilerle oluşturulmuş bir betonarme strüktür. Stadyumun merdivenleri ve tribünleri yalnızca sahanın kenarlarında, sahanın kenar çizgileriyle tanımlanarak tasarlanmış.

Diğer iki kenarda tribün alanının bulunmaması, stadyumu dışarıya daha açık. Bu anlamda diğer stadyumlardan daha mütevazi bir kurguya sahip olduğu söylenebilir. Aynı zamanda stadyum içerisinde dışarısıyla etkileyici bir görsel alış-veriş yakalanmış.

©Carlos Coutinho

Stadyum strüktürel olarak devasa beton duvarlar ve ek olarak beton kolonlarla kurgulanmış. Bu beton duvarlar, üç büyük yuvarlak deliğe sahip. Bu şekilde tribünün arka kısmı etkileyici bir biçimde aydınlanmış hem geniş merdivenlerin hareketli kurgusunu gözlemlenmesini hem de tribün arkasında yuvarlak bir koridor oluşmasını sağlıyor. Bu geniş açıklıklar stadyumun yerinden hafif olarak algılanmasına katkı sağlıyor. Yüksek bir strüktüre sahip stadyum, betondan oluşturulmuş bir yapıya göre alanda hafif bir algı yaratıyor. Bunun sebebi, stadyumun hem gökyüzüne hem de üstüne oturduğu dağa olan manzaralarının dikkata alınmış olması. 

©Udo Meinel

Braga Belediye Stadyumu’nun kayaya gömülmüş bir kısmı var. Stadyumun dışarıya açık kısımlarından ulaşılmayan bu alanda, ziyaretçiler ilginç bir rotayı takip etmek durumunda kalıyor -bir stadyum için ilginç bir deneyim yaratan bir rota.

Öncelikle kazılmış kaya duvar ve ardından yapının taşıyıclarıi merdivenleri ve dağın arasında labirent gibi bir mağara. Mağara dedğimiz kısım, dağın bir parçası olan kayayla oluşturulmuş duvar ve güneydeki tribünün döşemesi arasında kalan bir alan.

©Luis Ferreira Alves

Stadyumun asıl ziyaretçi girişi ise kuzeyde. Huş ağaçlarıyla sınırlandırılmış ve yeşillendirilmiş geniş bir otopark ve meydandan geçilerek ulaşılıyor girişe. Giriş bir terasla kurgulanmış. Ziyaretçiler hafif bir eğimle, tribünlere dik olan bir rotayla, terasa çıkıp etrafa bakma imkanı buluyor. Buradan da Braga Belediye Stadyumu’na giriliyor.

©Joao Guimaraes

Souto de Moura materyal kullanımı ve detay tasarımı ile dikkat çeken bir isim. Braga Belediye Stadyumu da en ünlü eserlerinden bir tanesi. “Souto de Moura, detaylarının ve etkisinin yanı sıra stadyumu olduğu yere konumladırmak için de büyük bir emek harcıyor; yamaçtan bilet alamayan kişilerin de deneyimlemesini amaçlayarak.” Barack Obama.