Wikimedia Commons

Brutalist mimarinin önemli örneklerinden biri olarak gösterilen Pirelli Tire Building ya da Armstrong Rubber Building, Marcel Breuer tarafından tasarlandı. 1920’lerde Bauhaus’ta Walter Gropius’un öğrencilerinden biri olarak yetişen Macaristan doğumlu Breuer, Bauhaus modernizminin önde gelen temsilcilerinden biri. Wassily Chair, Cesca Chair gibi tasarladığı sandalyeler ile adını duyuran ve dünyaca tanınırlık kazanan Breuer, müze, kütüphane, üniversite ve konut projeleri ile de bilinen bir mimar. 

Wikimedia Commons

Breuer’in çoğu mimari projesinde brutalist bir karakter görmek mümkün. Amerika’nın Connecticut eyaletinin en büyük ikinci şehri olan New Haven’da bulunan Pirelli Tire Building modernist mimarın en dikkat çeken tasarımlarından. 

New Haven’da şehirde yapılaşmanın başladığı, kısmen yeşil bir yerde bulunan yapı geniş yeşil alan üzerindeki bir heykeli andırıyor. Fonksiyonel olarak farklı elemanların birbirinden ayrılması ve mekanların birbirine eklemlenmesi gibi Breuer’in mimari prensiplerinin kolaylıkla izlenebildiği yapı iki bölümden oluşuyor: iki katlı bir depo-araştırma alanı ve yerden yükseltilmiş bir ofis bloğu.

Wikimedia Commons

Pirelli Tire Building oldukça monolitik bir yapı. Ofis binasının bu kadar anıtsal bir karaktere sahip olmasının en büyük nedeni ise binanın kütlesel organizasyonu. Breuer binayı yatay olarak ikiye bölmüş. Yapının en üst 5 katı ile zemindeki iki katı arasında büyük bir boşluk bulunuyor. Birbirinden koparılan iki hacim yalnızca sirkülasyon kovaları ile birbirine bağlanmış durumda. Tasarımın bu kütlesel aykırılığı, binanın büyük bir kısmının havada duruyor izlenimi kazanmasını sağlıyor. Yapının pre-kast beton cephesi binanın uzun dikdörtgensel kütleye derinlik hissi katarken aynı zamanda güneş ışığından koruyucu etkiye sahip. 

2003 yılında yıkılan depo kısmının görüldüğü 1973 yılından bir fotoğraf. © New Haven Redevelopment Agency

Bina ve üzerinde bulunduğu arazi 2003 yılında IKEA tarafından satın alınmış ve binanın iki katlı depo kısmının bir bölümü özellikle mimarlık dünyasının ve AIA (American Institute of Architects)’in tepkilerine rağmen yıkılmış. İki katlı kısmın yıkılmasıyla birlikte Breuer’in yarattığı asimetrik görsel denge bozulmuş olsa da yapı hala anıtsal özelliğini koruyor. Günümüzde binanın büyük bir kısmı kullanılmayan binanın otele dönüştürülmesi konuşuluyor.