Cinnah 19, Ankara’da Cinnah Caddesi üzerinde bulunan, 1957’de tamamlanmış bir yapı. Nejat Ersin tasarımı olan konut yapısı, dönemimin en başarılı modern mimari örneklerinden birisi ve bugün de hala Türkiye’deki olağanüstü yapılardan bir tanesi. Modern yaşam ve konut mimarisinin en önemli örneklerinden Le Corbusier’in Unit d’Habitation adlı yapısından esinlenildiği düşünülen tasarım, aynı zamanda Oscar Niemeyer, Lucio Costa ve Durrel Stone gibi önemli modernizm mimarlarının izlerini taşıyor. 

© House Beautiful

1954’te Meydanlar Müdürlüğü İşleri Kooperatif Binası olarak tasarlanmaya başlanan yapı, Türk mimarlık tarihinde oldukça önemli bir noktaya sahip. Bugün hala ‘deneysel’ olarak nitelendirilebilecek bir tasarım olan Cinnah 19, topoğrafyayı olduğu gibi bırakan, her  kullanıcı için dubleks apartman tasarlayan, burayı kullanacak toplumun günlük hayatını hesaba katan ve bunun için toplanma/sosyalleşme alanları yaratan bir proje olmayı hedefliyor. Tasarım sürecindeki bu prensipler, yukarıda ismi geçen modernizmin en önemli temsilcileriyle paralellik gösteren noktaları projenin.

© Ustamdan

Yapı dikdörtgen biçiminde bir plan şemasına sahip. 15 dubleks ve 2 normal apartman dairesi bulunduran yapı, 5 katlı bir bina. Bunun yanında ortaklaşa kullanılan bir bahçe alanı, dinlenme alanları, teras ve depo alanları mevcut. Bu bağlamda Cinnah 19, güneşlenme terası, çatıda yer alan yüzme havuzu gibi dönemine göre ütopik ortak kullanım alanlarına sahip modern bir yapı.

Sokağa dikey hareket getiren, kolonlar üstünde yükseltilmiş, kuzeye ve peyzaja döndürülmüş yapı, bu yaklaşımla alanın yerleşimini bozmamayı hedeflemiş. Yapının kuzey ve güney cepheleri yine bu yaklaşıma göre fonksiyonlarına ayrılıyor.

© Leyla Yıldız

Kuzey cephe, dairelerin hücresel geometrisini gözler önüne seren bir cephe. Buna karşılık apartman içindeki sirkülasyonu sağlayan koridorların hepsi güney cepheye yerleştirilmiş. Bu cephede de koridoru kapatacak oldukça özgün bir güneş kontrolü sağlanıyor. Yapıya karakterini veren, apartman koridoruna eşlik eden ve cepheyi oluşturan geometrik bir düzene sahip yarı açık duvar. Bu cephenin tasarımı aynı zamanda döşemede siyah-beyaz mozaik kullanımıyla zenginleştirilmiş. Burada dikkat çekilmesi gereken nokta modernist mimarinin endüstrileşmiş yapım materyalleri ve bu yoğun üretime bağlı bir yanının olması. Bu ortak tutum, mimaride özgürlüğü simgeleyen bir yaklaşım aslında.

© House Beautiful

Yapıldığı yıllarda Cinnah 19, bulunduğu caddeden şehrin görüntüsüne hakim bir yapıymış. Bu nedenle ortak alanlar bu manzaraya yönelen kuzey kısımlarda toplanıyor. Geniş balkonlar da hem bu manzaraya bakıyor hem de yaşam birimlerini dış dünyaya bağlıyor.

Yapının dikey efektini arttıran iki öge: iki kat uzuğunluğundaki balkonlar ve aslen yapının topografyayı ellememesi için yapının kolonlar üzerinde yükseltilmesi. Proje, hem kendi içinde hem de bulunduğu çevrede toplumu düşünüyor.

Teras

Yapıya terastaki havuz, 1958 yılında eklenmiş ve 1967 yılına kadar kullanılmış. Zamanına göre ütopik ortak alan kurgulayan terasta bir bar, şömine, duşlar, kabinler ve tuvaletler bulunuyor. Terasın büyük bir kısmı da kamusal bir alan olarak düşünülmesinden dolayı geniş bir kanopi ile kapatılmış: havuz ve solaryum (güneşlenme alanı) kısmı hariç. Bu geniş ortak alanda Nejat Ersin’in hedeflediği, konut birimleriyle yakalanmış sakinlik ve bireyselliği dengelemek. Bugün maalesef teras toplumsal kimliğini kaybetmiş, kullanılmayan bir halde

© Vitra Çağdaş Mimarlık Dizisi

Cinnah 19’u ortaya çıkaran önemli noktalardan birisi, Türkiye’de 1935’lerde bazı projelerle başlayan kooperatifler. 1948’de ise bunun gittikçe artmasıyla toplu konutlarda oldukça başarılı sonuçlar elde edilmiş olması. Bazı ödeme durumlarını ve birtakım örgütlerle ortak çalışmalarla konut elde edimini kolaylaştıran bir yasa aslında. Yasa, toplu konut birimlerine belirli standartlar getiren ve bunu konut kooperatifi kuruluşlarıyla uygulayan bir süreç yaratıyor.

Cinnah 19 da bu sürecin örneklerinden bir tanesi. Yapı, bu standartları özel bir mimariye sahip olarak gösteriyor. Tasarımındaki geometriye esas alan kısımlar, kütlesi, lokasyonu ile yapı bu ortak kullanım ve standardizasyonun oldukça gelişmiş bir şekilde tasarlanabileceğinin göstergesi.

Aksonometrik

Yapı şu anda Mimarlar Derneği 1927 tarafından, iki dubleksin yenilenmesiyle, mimari bir mekan oluşturuyor Ankara’da. Mimarları ve özellikle genç mimarları çeken bir nokta haline getirilmiş yapı. Dernek, aynı zamanda orjinal kimliğini koruyan bu yapının yenilenmesine ve yeniden değerlendirilmesine dikkat çekiyor. Cinnah 19, Ankara’nın modern mimarisini yansıtan güçlü örneklerden bir tanesi ve mimarlıkla ilgilenenler için Türkiye’de kesinlikle görülmesi gereken bir yapı.

Kaynaklar: 

1. “Öğrenci İşi: Cinnah Apartmanı’nda Bir Gezinti: Cinnah 19”. 24 Ocak 2017. Kot Sıfır. <http://kot0.com/ogrenci-isi-cinnah-apartmaninda-bir-gezinti-cinnah-19/>
2. Aslan, Jeyan İdil. “Cinnah 19”. 14 Kasım 2016. Ustamdan. <http://ustamdan.com/en/Home/Post/51#>
3. Yıldız, Leyla. “Cinnah 19 : A Modern Apartment”. 16 Ocak 2014. 
4. Cengizkan, A., 2002. “Cinnah 19: Utopik mi Gerçek Modern mi?”. Mimarlık Dergisi.