Sinek Gözü Kubbesi (Fly’s Eye Dome) Amerikan tasarımcı, mucit ve teorist R. Buckminster Fuller 1965 yılında yaptığı bir tasarım. Kubbe tasarımı asıl olarak ekonomik ve etkin konut yaratabilmesi amacıyla tasarlanmış. Bu tasarımına kadar yıllar boyu ordu ve endüstri için jeodezik kubbeler (en tanınan örneklerden Biyosfer’i buradan inceleyebilirsiniz) üzerine çalışmış olan Fuller, 1966 yılında fiberglas üzerine uzmanlaşmış  imalatçı John Warren’la ve mimar Norman Foster ile çalışarak kubbe için yeni bir tasarım yapmış.

Bu kubbe, hafif bir materyal olan fiberglastan yapılan ve ‘oculi’ denilen yuvarlak açıklıkları bulunan bir stüktür. Açıklıklar, bir sineğin göz yapısından esinlenerek, belirli bir örüntüye göre kurgulanmış. Fuller’a göre yapı, ekonomik ve taşınabilir bir konut ünitesi: bu nedenle yapıdaki açıklıklar ve pencereler üzerlerinde güneş paneli ve su toplama elemanları bulundurması planlanarak tasarlanmış. Böylece Sinek Gözü Kubbesi, kendi kendine yeten bir ünite hedefliyor. Önceden bir çevreci olan Fuller, projelerini dünyada hayatta kalmak için tüm kaynakların ortak kullanılması ve her konuda ortak çalışılması gerektiği fikriyle tasarlamış. Bu şekilde büyük bir topluluğun yararına işleyecek ve kullanılırken elinden gelebildiğinde az kaynak tükecetecek olan konut birimleri tasarımlarına yönelmiş.

©ArchDaily

Fuller kubbesinde açıklıklarıyla içeri maksimum aydınlanma ve havalandırma sağlayacak ve bunu yaparken strüktür bütünlüğünü bozmayacak bir tasarım hedeflemiş. John Warren ve Fuller’ın üstünde çalıştığı ilk prototip o zamana göre yeni bir materyal olan fiberglası, strüktürün kabuğunu ve taşıyıcısını birleştirmek amacıyla kullanıyor. Fiberglasla Sinek Gözü Kubbesi’nde bir böceğin dış iskeletine benzer bir yapı kurgulanıyor. Bu yapı ilginç bir şekilde Buckminster’ın ölümünden 2 yıl sonra keşfedilmiş bir karbon molekülünün geometrisi. 1985’te keşfedilen molekül, neo-fütürist mimarı onurlandırmak adına, Fullerene olarak adlandırılmış.

1981’e kadar Buckminster Fuller Sinek Gözü Kubbesi’ne 3 prototip geliştirmiş: yaklaşık 3.6 metrelik, 7 metrelik ve 15 metrelik prototipler. Strüktürün en küçük prototipi şu an Norman Foster, 7 metrelik protoripi Craig Robins ve son, en büyük prototipi de Crystal Bridges Museum of American Art’ta bulunuyor. 2013 yılında restorasyonu yapılan 15 metrelik prototip, müzede 2017 itibariyle ziyarete açılmış bir enstelasyon olarak kullanılıyormuş.